होमिओपॅथीविषयी काही शंका

 होमिओपॅथी ही उपचार पद्धती व्यवहारात पुरेशी यशस्वी ठरत असली पाहिजे हे सध्या मी गृहीत धरले आहे. तिच्या सैद्धांतिक मांडणीविषयी मला पुढील प्रश्न पडतात.

१.     एखादे रसायन २००^१०० (घातांक १००) इतके विरल(डायल्यूट) केले असता त्याचा रेणू गोळीत सापडणे हा मोठाच योगायोग असेल. यावरून, होणारी क्रिया रासायनिक नाही हे निश्चित. मग क्रिया नेमकी काय आहे?

२.     असे सांगितले जाते की अल्कोहोल या माध्यमावर मेंदूला वाचता येईल असा संदेश कोरला (इनस्क्राइब) जातो व या संदेशापासून मेंदूला कोणच्या प्रकारचे संकट आले आहे हे ‘कळून’ (अबोध मनात) तो आपली इम्यून सिस्टीम तशी जागृत करतो. कोरले जाणे, छापले जाणे या क्रिया द्रव्यांवर अथवा ऊर्जांवर घडतात. हे कोणत्या स्वरूपाचे कोरणे किंवा छापणे असते? आणि मेंदूतील कोणत्या क्रियेवर त्याचा परिणाम होतो?

३.     ज्या प्रकारची घातक लक्षणे एखादा पदार्थ निर्माण करेल तोच पोटंटाइझ स्वरूपात औषध म्हणून कार्य करतो हे सिमिलिया सिमिलिबस क्यूरेंटर तत्त्व आहे. जसे की मधमाशीच्या विषाने जसा फोड येईल तसा फोड आल्यास पोटंटाइझ स्वरूपात मधमाशीचे विषच (एपिस मेलीफिका) देतात. पण अनेक मूळ पदार्थ अत्यंत निरुपद्रवी असतात (मीठ, खडू, राखुंडी इ.) तरी त्यांची पोटंटाइझ स्वरूपे वेगळ्याच लक्षणांना का उपयोगी पडतात?

४.     एखाद्या विषारी वनस्पतीचा अर्क काढून (मदर टिन्क्चर) नंतर परकशन्स डायल्यूशन वगैरे ठीक आहे. पण उदाहरणार्थ थायरॉइडच्या विकारावर थायरॉइडियम म्हणून औषध आहे, मग तो हायपर असो वा हायपो. त्याचा मूळ अर्क कोकराच्या थायरॉइडपासून काढतात असे सांगितले जाते. (कोकराला व्याधी आहे की नाही हे पाहिले जात नाही) आख्ख्या अवयवाचा रस काढल्यास तो त्यातील कोणत्या घटकाचा हे कळणे शक्य नाही. अशाही बाबतीत सिमिलिया सिमिलिबस क्यूरेंटर हे तत्त्व कसे लागू रहाते?

५.     व्यक्तीपरत्वे औषधे बदलतात. लक्षणे सोडून इतर अनेक व्यक्ती-वैशिष्ट्यांना लक्षणाइतकेच महत्त्व असते. मूळ विषे जेव्हा ‘सिद्ध’ केली तेव्हा व्यक्ती निवडताना सर्व प्रकारच्या निवडल्या होत्या काय? कारण सर्व व्यक्ती-वैशिष्ट्ये  आणि व्याधींची लक्षणे यांच्या अनंत जुळण्या होतील. त्या जुळणीनिहाय औषधे सिद्ध झाली होती काय?

६.     होमिओपॅथीच्या प्रॅक्टिसमध्ये समाईक माहिती संग्रह का बनविला जात नाही?. तसेच प्लासिबो परिणाम नाही हे सिद्ध करणारी तुलनात्मक निरीक्षणांची सर्वेक्षणे का केली जात नाहीत? प्रकाशित का केली जात नाहीत?

७.     हानेमान यांच्या नंतर बाख फ्लॉवर वगळता नवी औषधे कोणती सापडली व ती कशी सिद्ध केली.

८.     कापराचा वास घेतला तर होमिओपॅथीच्या औषधांचा परिणाम नष्ट होतो असे म्हणतात. एकदा मेंदूला संदेश मिळाल्यावर तो वासांमुळे नष्ट का होतो?

९.     होमिओपाथ चूकही करू शकतो. पण गुण न येण्यापलीकडे धोका काहीच नसतो असे म्हणतात. जर परिणाम असेल तर दुष्परिणाम नसण्याचे काय कारण आहे?

१०.       आधुनिक वैद्यकातील औषध चालू असताना (म्हणजे अलोपॅथी) एकीकडे शिवाय होमिओपॅथी चालू ठेवायला डॉक्टर आक्षेप घेत नाहीत. मात्र काही होमिओपॅथ इतर औषधे बंद करायला सांगतात हे कसे?